Lấy cát sông Tiền, sông Hậu làm xa lộ “xương sống” ở miền Tây có gây sạt lở, sụt lún khu vực ĐBSCL?
xa lộ Cần Thơ – Cà Mau được xem là tuyến quan trọng nhất Đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL) lúc đi đến nhiều tỉnh thành. Dự án này được bắt đầu xây ngày 1/1, chuẩn bị đưa vào sử dụng đầu năm 2026.
đa số dự án xa lộ Cần Thơ – Cà Mau đi qua ruộng lúa, kênh rạch, sông ngòi – những nơi có địa chất yếu cần nhiều cát đắp nền. Theo Bộ hạ tầng cơ sở cơ sở giao thông Vận tải, tổng nhu cầu cát đắp nền cho toàn dự án cần hơn 18 triệu m3, trong đó nhu cầu trong năm 2023 là 9,1 triệu m3, nhưng đến nay lượng cát đáp ứng rất ít.
Nhu cầu cát đắp nền cho dự án xa lộ Cần Thơ – Cà Mau dao động hơn 18 triệu m3
Liên quan đến nguồn nguyên liệu cát đáp ứng cho dự án xa lộ Cần Thơ – Cà Mau và ý kiến lo ngại nếu tiếp tục khai thác cát trên sông Tiền, sông Hậu sẽ làm trầm trọng sạt lở và sụt lún ở khu vực ĐBSCL, Bộ Giao thông Vận tải mới đây đã có những giải đáp và đánh giá cụ thể về vấn đề này.
Theo báo cáo của tư vấn và số liệu quy hoạch Fmỏ cát từ các địa phương, tổng trữ lượng các mỏ (cát sông) trong quy hoạch dao động 215,58 triệu m3. Trong đó, tỉnh An Giang dao động 54,54 triệu m3/13 mỏ, tỉnh Đồng Tháp dao động 33,57 triệu m3/10 mỏ, tỉnh Vĩnh Long dao động 42,3 triệu m3/10 mỏ, tỉnh Sóc Trăng dao động 85 triệu m3.
tuy nhiên, đối với các tỉnh Vĩnh Long, Sóc Trăng thuộc khu vực hạ lưu sông Tiền và sông Hậu, Bộ Giao thông Vận tải thừa nhận chất lượng cát kém do lẫn nhiều tạp chất, hàm lượng bùn sét lớn nên chất liệu cát để sử dụng cho các dự án chủ yếu lấy từ các tỉnh An Giang và Đồng Tháp.
Phía Bộ Giao thông Vận tải cũng tính toán tổng nhu cầu cho các dự án đường xa lộ khu vực ĐBSCL triển khai trong GĐ 2021 – 2025 khoảng 53,69 triệu m3, tương ứng khoảng 35% trữ lượng các mỏ đã quy hoạch.
Để bảo đảm đủ nguồn nguyên liệu cát đắp cho những dự án cao tốc ở khu vực này, Thủ tướng Chính phủ, Phó Thủ tướng Chính phủ Trần Hồng Hà đã trực tiếp kiểm tra, làm việc và chỉ đạo các tỉnh ưu tiên bố trí đủ nguồn vật liệu, cũng như giao Bộ Tài nguyên và Môi trường rà soát, điều tiết phù hợp tiến độ xây dựng các dự án. Cụ thể đã giao chỉ tiêu cho những tỉnh An Giang (7 triệu m3), Đồng Tháp (7 triệu m3), Vĩnh Long (5 triệu m3) ưu tiên bố trí ngay nguồn cát đắp cho dự án.
Đến nay, các tỉnh đã cơ bản bố trí đủ nguồn từ các mỏ đang khai thác và các mỏ chưa khai thác (nhưng đã quy hoạch) và đang triển khai các thủ tục đánh giá tác động môi trường để cấp phép khai thác phục vụ dự án.
“Việc khai thác vật liệu cát tại các mỏ đều được đánh giá tác động môi trường kết hợp với việc thiết lập cấu hình hệ thống và thực hiện quan trắc, giám sát tác động xói lở lòng, bờ sông theo chuẩn mực để đảm bảo các yêu cầu về an toàn, bảo vệ môi trường trong khai thác, không làm thay cho đổi dòng chảy, không gây sạt lở lòng, bờ, bãi sông,” Bộ Giao thông Vận tải khẳng định.
Về lâu dài, để chủ động nguồn vật liệu thay thế cát sông, Thủ tướng Chính phủ đã chỉ đạo Bộ Tài nguyên và Môi trường triển khai dự án “đánh giá tài nguyên khoáng sản phục vụ khai thác cát biển, đáp ứng nhu cầu san lấp các dự án đường cao tốc và giao thông, đô thị vùng ĐBSCL”.
Mặt khác, Bộ Giao thông Vận tải đã chủ động triển khai thi công thử nghiệm cát biển sử dụng đắp nền đường cho các dự án cơ sở giao thông khu vực ĐBSCL, đến nay đã hiện hữu và đưa vào khai thác sử dụng và tiến hành quan trắc.
