Kiểm toán Nhà nước đề xuất cách thức chặn tình trạng thao túng giá đất
Ảnh minh hoạ
Qua thực tiễn kiểm toán xác định giá khởi điểm để làm cơ sở cho bán đấu giá quyền sử dụng đất. tuy nhiên, theo Báo Kiểm toán số 44/2023, việc thẩm định, phê duyệt giá đất cụ thể làm giá khởi điểm để đấu giá đất chưa tuân thủ các chuẩn mực có liên quan.
Cụ thể, đối với kết quả thẩm định giá theo biện pháp so sánh trực tiếp, hiện nay, có bên ngoài phổ biến là các thẩm định viên sử dụng Phiếu điều tra thông báo về kết quả giao dịch thành công trên thị trường nhưng đa số các Phiếu điều tra này đều đừng nên người đáp ứng thông báo ký xác nhận.
giải thích về sự việc này, các địa phương, đơn vị viện dẫn chọn lọc số 1351 ngày 4.6.2015 của Bộ Tài nguyên và Môi trường (TNMT) về việc đính chính Thông tư số 36 ngày 30.6.2014 của Bộ TNMT, trong đó có nêu: Phiếu điều tra thông báo người bị điều tra có thể ký tên hoặc không ký tên. Theo đó, các địa phương cho rằng, các Phiếu điều tra đã thu thập nhưng không có chữ ký của người được điều tra vẫn đảm bảo giá trị pháp lý.
KTNN Khu vực XIII cho rằng, các Phiếu điều tra thông báo không được người đáp ứng thông báo ký tên thì không thể coi là bằng chứng cụ thể để chứng minh về mức giá của tài sản đã giao dịch thành công trên thị trường.
“Trên thực tế, khi người đáp ứng tin tức không ký xác nhận thì thẩm định viên có thể ghi giá nào vào phiếu này cũng được. Việc thẩm định giá đất cụ thể dựa trên cơ sở những phiếu thu thập tin tức như trên sẽ không còn đảm bảo tính trung thực, khách quan và không có giá trị pháp nguồn gốc không tuân thủ các Tiêu chuẩn thẩm định giá hiện hành”, KTNN khu vực XIII nhấn mạnh.
Cơ quan này còn cho hay, khi thẩm định giá đất làm giá khởi điểm để đấu giá quyền sử dụng đất, các đơn vị giải đáp thẩm định giá thường không tham khảo giá chào mua, chào bán trên thị trường tại thời điểm thẩm định giá để so sánh hoặc để kiểm chứng với mức giá đã sử dụng để thẩm định giá.
cùng với đó, việc điều chỉnh các yếu tố khác biệt giữa tài sản thẩm định giá và tài sản so sánh cũng có không ít bất cập, sai sót. Dẫn chứng là khu đất đấu giá – tức tài sản thẩm định giá có hệ số sử dụng đất là 9,45 lần, trong những khi các tài sản so sánh, hệ số sử dụng đất chỉ trong khoảng từ 3-5 lần, tức khu đất đấu giá có hệ số sử dụng đất cao hơn khoảng 2 lần hệ số sử dụng đất của các tài sản so sánh, nhưng hướng dẫn thẩm định giá không điều chỉnh tăng giá đất của tài sản thẩm định theo đúng quy định, làm giảm không hợp lý giá khởi điểm của khu đất.
Từ những bất cập trên, KTNN khu vực XIII cho rằng, để tránh bị các đơn vị hướng dẫn thẩm định giá lợi dụng thao túng kết quả thẩm định giá, Bộ TNMT cần điều chỉnh lại chọn lọc số 1351 về đính chính Thông tư số 36/2014/TT-BTNMT theo hướng: Đối với Phiếu điều tra thông tin để phục vụ xây bảng giá đất, điều chỉnh bảng giá đất do Ủy ban nhân dân cấp tỉnh ban hành: Việc thu thập, điều tra thông tin về giá đất giao dịch thành công trên thị trường phục vụ công tác thẩm định giá đất cụ thể theo các phương pháp so sánh, thu nhập, thặng dư, chiết trừ thì thực hiện theo hỗ trợ tại các Tiêu chuẩn thẩm định giá Việt Nam hiện hành.
Đặc biệt, để ngăn chặn hiện trạng thao túng giá đất cụ thể để thực hiện nghĩa vụ tài chính về đất đai hoặc làm giá khởi điểm để đấu giá quyền sử dụng đất, Chính phủ cần giao Ủy ban nhân dân các tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương thi công hệ thống cơ sở dữ liệu về giá đất phổ biến trên thị trường của một số loại đất, bao gồm: Cơ sở dữ liệu về giá rao bán, rao mua, cho thuê đất trên địa bàn tỉnh; giá chuyển nhượng thành công trên thị trường; giá trúng đấu giá quyền sử dụng đất; giá đền bù giải phóng mặt bằng đã phê duyệt và thực hiện… theo từng tuyến đường, đoạn đường trên từng địa bàn và công bố công khai trên các website chuyên ngành làm cơ sở cho công tác quản lý nhà nước về giá đất và công tác thẩm định, phê duyệt giá đất cụ thể.
Đồng thời, quy định hàng tháng các sàn giao dịch BĐS, các trung tâm đấu giá tài sản, các cty kinh doanh, môi giới về BĐS… trên địa bàn phải gửi các báo cáo, thống kê về giá đất chuyển nhượng, giá giao dịch thành công, kết quả đấu giá quyền sử dụng đất về Sở TNMT để rà soát, cập nhật dữ liệu.
Bên cạnh đó, khi chọn lọc bất động sản để so sánh cần đánh giá loại trừ những giao dịch có dấu hiệu bất thường về giá.
không những thế, để hạn chế những tác động tiêu cực trong đấu giá tài sản nhà nước nói chung và đấu giá quyền sử dụng đất công và các cơ sở nhà đất thuộc quản lý của nhà nước nói riêng, nên áp dụng phổ biến bề ngoài đấu giá trực tuyến.
Theo đó, các thông tin liên quan đến tài sản đấu giá, kể cả hồ sơ pháp lý, các hình ảnh về tài sản, địa chỉ cụ thể về nhà đất đấu giá… được thông tin công khai trên website chuyên ngành về đấu giá tài sản công để người tham dự đấu giá có thể tham khảo, tự do đến quan sát nhà đất đấu giá và tham dự đấu giá mà không bị sự ngăn cản, đe dọa của các thế lực muốn thao túng hoạt động đấu giá.
